Чорлар аша: дәүләт банкына бурычлар һәм ясмык саламы

1943 ел хәлиткеч җиңүләр (Сталинград, Курск) елы була. Бу ел ахырына Гитлер гаскәрләре үз инициативасын тулысынча югалта. Германиянең көче һәм ресурслары бетә, армиясе мораль яктан сына. 

Тылдагы коллектив хуҗалыкларда көндәлек эш дәвам итә, аның тискәре һәм уңай мизгелләре рәсми кәгазьләрдә чагыла. Алдыбызда Тенеш бистәсенең 9 гыйнвар исемендәге колхоз эшчәнлеген чагылдырган 1943 елгы документлар.

«9 гыйнвар исемендәге колхоз идарәсенә, Кызыл Тенеш. (Бу Дәүләт банкы бүлекчәсенең 1943 елның 22 октябрендәге язу машинкасында басылган мөрәҗәгате). Сезнең колхозның 1338 сумлык озак вакытлы ссуда һәм 1700 сумлык кыска вакытлы ссуда буенча бурычы бар. Барлыгы 3038 сум. Күрсәтелгән сумма 1943 елның 20 сентябреннән бурыч булып исәпләнә, ссуданы вакытында түләмәгән өчен колхозның икеләтә процентлар түләвен истән чыгармагыз. Дәүләт банкындагы агымдагы счетыгызда 22\х-43 елга ссуда буенча исәп-хисап ясау өчен акчагыз җитәрлек түгел. Дәүләт банкы бүлекчәсе кыска вакыт эчендә акча табарга һәм дәүләт белән исәп-хисап ясарга тәкъдим итә. Дәүләт банкы идарәчесе Филиппов. Колхозлар буенча инспектор Блохин».

Сызыклы кәгазь битенә кара белән язылган акт: «1943 ел, 9 декабрь. Без,  Кызыл Тенеш авыл советы рәисе иптәш С.В.Евдокимов, Кызыл Тенеш рәисе иптәш Беловая, хуҗалык эшләре мөдире Демидова Е. кырчылык бригадасы бригадиры иптәш Федорова, өлкән ат каручы Гурьянова алдында имза куйган кешеләр, түбәндәгеләр турында акт төзедек: бу көнне 9 гыйнвар исемендәге колхозда терлек азыгы тикшерелде, 10 декабрьгә 15 тонна арыш саламы, 8 тонна солы саламы, 1 тонна ясмык саламы, 2 тонна карабодай саламы, 18 тонна болын печәне ачыкланды. Барлыгы 44 тонна...»

Күргәнебезчә, дәүләт банкында колхоз ссудаларының һәр сумы исәптә торган һәм вакытында хисап таләп ителгән, колхоз амбарларында арыш саламы гына түгел, карабодай һәм ясмык саламы да булган…